Οι ψείρες (φθείρες ή φτείρες στην Κυπριακή διάλεκτο) της κεφαλής είναι παρασιτικά έντομα, που προσβάλλουν τον άνθρωπο και εξαρτώνται απόλυτα από αυτόν. Ζουν απομυζώντας το αίμα του. Μεταδίδονται εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο με την επαφή με τον ίδιο ή μέσω αντικειμένων, με τα οποία είχε έρθει πρόσφατα σε επαφή. Ειδικότερα στα παιδιά, η στενή επαφή στα σχολεία και σε άλλους χώρους συγχρωτισμού, ευνοεί τη μετάδοση, ή αν το παιδί χρησιμοποιήσει τη χτένα, το καπέλο, τον σκούφο ή τη ζακέτα ενός άλλου παιδιού που έχει ψείρες, καθότι μπορεί να επιβιώσει για ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα πάνω σε αντικείμενα. Οι ψείρες δεν μπορούν να πηδήξουν από κεφάλι σε κεφάλι και συνήθως προσκολλώνται πίσω από τα αυτιά ή στη βάση της κεφαλής.

Οι ψείρες έχουν έξι πόδια και προσκολλώνται στις τρίχες του ατόμου - ξενιστή. Μπορεί να είναι χρώματος άσπρο, καφέ - μαύρο ή γκρίζο και μεγέθους όσο ένα σποράκι από το σουσάμι. Γεννούν καθημερινά 10 - 15 αυγά, η κάθε μία, τα οποία ονομάζονται κόνιδες, και τα οποία είναι κολλημένα πάνω στις τρίχες, κοντά στη ρίζα και δύσκολα διακρίνονται.

Το αυγό μετά από περίπου μια εβδομάδα, εκκολάπτεται και ωριμάζει σε ενήλικη ψείρα, μέσα σε 10 μέρες. Στη συνέχεια ζει περίπου για ένα μήνα. Εκτός ξενιστή μπορεί να επιβιώσει 1 - 3 μέρες.

Σε ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού οι ψείρες δεν προκαλούν οποιοδήποτε σύμπτωμα και η ανεύρεσή τους είναι τυχαία. Σε κάποιους από την άλλη, προκαλούν έντονη φαγούρα, η οποία μπορεί να ξεκινήσει αρκετές εβδομάδες μετά την εγκατάστασή τους στο τριχωτό της κεφαλής.

Η φαγούρα οφείλεται σε αλλεργικό μηχανισμό και το ξύσιμο και η επακόλουθη δημιουργία πληγών μπορεί να οδηγήσει σε επιμολύνσεις, όπως σταφυλόκοκκο.

Τα περισσότερα προϊόντα του εμπορίου σκοτώνουν τις ζωντανές ψείρες, αλλά δεν απαλλάσσουν από τα αυγά τους ή χρησιμοποιούν χημικά που μπορεί να ερεθίσουν το κεφάλι ή δε συνιστώνται πάντα για τα παιδιά. Σε αντίθεση, το μοναδικό στην Κύπρο πατενταρισμένο σύστημα της AirAlle της Lice Clinic of Cyprus, απαλλάσσει από ψείρες και κόνιδες σε μία μόνο συνεδρία.